Cpr Standartları
Yangına karşı güvenli kablolar ile ilgili yayınlanan kabloların sınıflandırılması ile ilişkili temel standartlar aşağıdadır.
a) EN 50399: 2011
Yangın ortamındaki kablolar için ortak deney yöntemleri- Alev yayılma deneyi sırasında kablolarda açığa çıkan ısının ve oluşan dumanın ölçülmesi
b) EN 13501-6:2014
Yapı malzemeleri ve yapı elemanlarının yangın sınıflandırması –Elektrik kablolarındaki yangın deneylerinin reaksiyonlarından elde edilen veriler kullanılarak sınıflandırma
c) EN 50575:2014
Güç, kontrol ve haberleşme kabloları –Yapım işlerinde genel uygulamalar için yangın gerekliliklerine tepki vermeye tabi
EN 13501-6 :2014 standardında kablolar için sınıflandırmanın hangi deney yöntemleri ve kriterlere göre yapıldığı, buna göre hangi kriterleri sağlayan ürünlerin hangi sınıfa uygun olduğunu gösteren tablo aşağıdadır.
Yangına tepki performansına göre elektrik kablolarının sınıflandırılması:
| Sınıf | Deneyim Yöntemleri | Sınıflandırma Kriterleri | Ek Sınıflandırma |
|---|---|---|---|
| Aca | EN ISO 1716 | PCS ≤ 2,0 MJ/kg (1) | |
| B1ca | EN 50399 (20,5 kW alev kaynağı) ve EN 60332-1-2 | FS ≤ 1,75 m ve THR1200s ≤ 10 MJ ve En Yüksek HRR ≤ 20 kW ve FIGRA ≤ 120 Ws-1 H ≤ 425 mm | Duman üretimi (2,5) ve Alevli damlacıklar/partiküller (3) ve Asit derecesi (4) |
| B2ca | EN 50399 (20,5 kW alev kaynağı) ve EN 60332-1-2 | FS ≤ 1,5 m; ve THR1200s ≤ 15 MJ; ve En Yüksek HRR ≤ 30 kW; ve FIGRA ≤ 150 Ws-1 H ≤ 425 mm | Duman üretimi (2,5) ve Alevli damlacıklar/partiküller (3) ve Asit derecesi (4) |
| Cca | EN 50399 (20,5 kW alev kaynağı) ve EN 60332-1-3 | FS ≤ 2,0 m; ve THR1200s ≤ 30 MJ; ve En Yüksek HRR ≤ 60 kW; ve FIGRA ≤ 300 Ws-1 H ≤ 425 mm | Duman üretimi (2,5) ve Alevli damlacıklar/partiküller (3) ve Asit derecesi (4) |
| Dca | EN 50399 (20,5 kW alev kaynağı) ve EN 60332-1-4 | THR1200s ≤ 70 MJ; ve En Yüksek HRR ≤ 400 kW; ve FIGRA ≤ 1300 Ws-1 H ≤ 425 mm | Duman üretimi (2,5) ve Alevli damlacıklar/partiküller (3) ve Asit derecesi (4) |
| Eca | EN60332-1-2 | H ≤ 425 mm | |
| Fca | Hiçbir performans tespit edilmedi. | ||
(1) Metal malzemeler dışında bir butun olarak ürün ve ürünün herhangi bir dış bileşeni (örn., kılıf)
(2) s1 = TSP1200s, S 50 m² ve En Yüksek SPR ≤ 0.25 m²/s
EN 61034-2 ≥ % 80’e uygun olarak s1a = s1 ve geçirgenlik
EN 61034-2 ≥ % 60 < % 80’e uygun olarak s1b = s1 ve geçirgenlik
s2 = TSP 1200s ≤ 400 m² ve En Yüksek SPR ≤ 1,5 m²/s s3 = s1 ya da s2 değil
(3) d0 = 1200 s içerisinde hiçbir alevli damlacık/partikül mevcut değil; d1 = 1 200 s içerisinde 10 s.’den daha uzun süren hiçbir alevli damlacık/partikül mevcut değil; d2=d0 yada d1 değil.
(4) EN 50267-2-3: a1 = iletkenlik < 2,5 uS/mm ve pH > 4.3; a2 = iletkenlik < 10 uS/mm ve pH > 4.3; a3 = a1 ya da a2 değil. Hiçbir Açıklama = Hiçbir Performans Tespit Edilmedi
(5) Blca sınıfı kablolar için beyan edilen duman sınıfı, EN 50399’a (30 kW alev kaynağı) göre deneyden çıkacaktır.
(6) B2ca , Cca, Dca sınıflarında yer alan kablolar için beyan edilen duman sınıfı, EN 50399’a (20, 5 kW alev kaynağı) göre deneyden çıkacaktır.
EN 50575: 2014 standardında aşağıdaki tabloda güç, kontrol ve iletişim kablolarının yangın performans sınıfının belirlenmesinde uygulanacak deney standartları verilmiştir.
Yangına tepki sınıfları ve ilgili test metotları
Standartta bulunan yangına tepki sınıfları ile ilgili temel sınıflandırma kriterleri ve ilgili test metotları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Bunların yanısıra, kullanılan ek kriterler de standartta detaylandırılmıştır;
| Sınıf | Test Yöntemleri | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| EN ISO 1716 | EN 50399 a | EN 60332-1-2 | EN 61034-2c | EN 60754-2 c,d | |
| Aca | X | – | – | – | – |
| B1ca | – | Xb | X | X | X |
| B2ca | – | X | X | X | X |
| Cca | – | X | X | X | X |
| Dca | – | X | X | X | X |
| Eca | – | – | X | – | – |
| Fca | Performans Belirlenmemiştir. | ||||
Yangın anındaki güvenliğin sağlanması ile, herhangi bir yapıda çıkabilecek yangın anında, alev ve dumanın üretiminin ve diğer yapılara yayılımının sınırlandırılması; insanların güvenli bir şekilde yangın mahalinden tahliye edilebilmesi ve yangına müdahalenin güvenli bir şekilde yapılabilmesi amaçlanmaktadır.
CPR yönetmeliği, kablolar açısından, Avrupa Birliği’nde 2006 yılında yürürlüğe giren Alçak Gerilim Direktifi (LVDLow Voltage Directive)’ne göre çok daha kapsamlı bir yönetmeliktir. CPR içerisinde, fiber optik kablolar da dahil olmak üzere tüm “güç, kontrol ve iletişim” kabloları ile ilgili olarak, sağlık, çevre ve yangın güvenliği gerekliliklerine destek olacak üç önemli performans ele alınmaktadır:
1. Yangına Tepki Performansı (Reaction to fire)
2. Yangına Dayanım Performansı (Resistance to fire)
3. Tehlikeli Madde Açığa Çıkması (Release of dangerous substances)
CE İşaretlemesi
Bugüne kadar sadece Low Voltage Directive (LVD) – Alçak Gerilim Direktifi altında yapılan ve imalatçının kendi beyanınına göre yapılması yeterli olan CE deklarasyonu ve işaretlemesinin, CPR altında yapılmasına olanak sağlayan EN 50575 standardı birçok yeniliği de beraberinde getirmiştir.
Ürün etiketlerine yapılacak olan CE işaretlemesinde, sadece CE işaretinin koyulması dışında birçok farklı parametreye göre belirlenen farklı bilgilerin neler olduğu, hangi formatta ve nasıl ürünün etiketine yerleştirileceği EN 50575 standardında açık ve net olarak belirtilmiştir.
EN 50575 standardında belirtilen gereklilikler sağlandıktan sonra, kablonun etiketine aşağıda bir örneği görülen CE işareti ve ek bilgileri iliştirilir:
Kabloların Yangına Tepki Performans Sınıfları ile Yapı Tiplerinin, Yapı İçindeki Alanların İlişkilendirilmesi
Türkiye Yangından Korunma | Kabloların Yangına Tepki Performans Sınıfı |
|---|---|
1. Konutlar
|
|
2. Konaklama Amaçlı Binalar
|
|
3. Kurumsal Binalar 3.1 Eğitim Tesisleri Tüm ilk-orta öğretim eğitim kurumları, Tüm yüksek öğretim eğitim kurumları, dershaneler, kütüphaneler, yurtlar, öğrenci pansiyonları
|
|
3.2 Yataklı Sağlık Tesisleri
|
|
3.3 Ayakta tedavi, poliklinik ve diğer tesisleri |
|
3.4 Hapishaneler |
|
4. Büro Binaları
|
|
5. Ticaret Amaçlı Binalar
|
|
6. Endüstriyel Amaçlı Yapılar
|
|
7. Toplanma Amaçlı Binalar 7.1 Yeme ve içme tesisleri (Lokanta, kafeterya, kahvehane, lokal pastane…vb.
|
|
7.2 Eğlece Yerleri (Sinema, Tiyatro, bar, diskotek, gece kulübü, düğün salonu. vb. |
|
7.3 Müze ve Sergi yerleri |
|
7.4 Terminaller/Havalimanları, Limanlar ve garlar |
|
7.5 Toplantı Salonları |
|
7.6 Kültür varlıkları / Tarihi Yapılar |
|
7.7 Spor Alanlar
|
|
7.8 İbadethaneler(Cami, kilise, sinagog vb.) |
|
8. Depolama Amaçlı Tesisler
|
|
9. Yüksek Tehlikeli Yerler |
|
10. Data-Center |
|
11. Yol ve tren tünelleri, Metro |
|
12. Tüm kaçık yolları
|
|
Notlar:
a) Bir binanın içinde bulunan alanlarda Kablo sınıfları genel yapı sınıfından daha alt nitelikte olamaz.
b) Bir yapı içinde yer alan bir alanda kablo sınıfları ilgili alan gerekleri doğrultusunda olacaktır.
c) Yapı içindeki yangına dayanıklı kablolar en azından diğer kablolar ile aynı sınıfta olacaktır.
d) Bina sınıfları detayları aşağıdaki ilgili Türkiye Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik maddelerinde belirtildiği gibidir.
bbb) Yapı yüksekliği: Bodrum katlar, asma katlar ve çatı arası piyesler dâhil olmak üzere, yapının inşa edilen bütün katlarının toplam yüksekliğini,
ccc) (Değişik: 10/8/2009-2009/15316 K.) Yüksek bina: Bina yüksekliği 21.50 m’den, yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan binaları,
MADDE 8- (1) Binaların kullanım özelliklerine göre sınıfları aşağıda belirtilmiştir:
a) Konutlar,
b) Konaklama amaçlı binalar,
c) Kurumsal binalar,
ç) Büro binaları,
d) Ticaret amaçlı binalar,
e) Endüstriyel yapılar,
f) Toplanma amaçlı binalar,
g) Depolama amaçlı tesisler,
ğ) Yüksek tehlikeli yerler,
h) Karışık kullanım amaçlı binalar.
(2) Binaların kullanım sınıfı ile ilgili olarak herhangi bir tereddüt doğduğunda, Bayındırlık ve İskân Bakanlığının değerlendirmesine ve kararına uyulur.
MADDE 9- (1) Konutlar; bağımsız bölüm sayısına göre, en çok iki bağımsız bölümü olan bir ve iki ailelik evler ve üç veya daha çok bağımsız bölümü bulunan apartmanlar olarak tasnif edilir.
Konaklama amaçlı binalar
MADDE 10- (1) Konaklama amaçlı binalar; konaklama hizmeti veya konaklama hizmeti ile birlikte beslenme, eğlence, gösteri ve animasyon gibi hizmetlerden birinin veya birkaçının sunulduğu yerlerdir. Oteller, moteller, termal tesisler, tatil köyü ve pansiyonlar, kampingler, öğrenci yurtları, kamplar ve benzeri tesisler konaklama amaçlı binalardandır.
MADDE 11- (1) Kurumsal binalar ve bu binaların kullanım özellikleri aşağıda belirtilmiştir:
a) Eğitim tesisleri: Eğitim ve öğretim faaliyetlerinin yürütüldüğü yerlerdir. Eğitim amaçlı binalar; ilköğretim, ortaöğretim kurumları ve yüksek öğretim kurumları dâhil olmak üzere, altı veya daha fazla kişi tarafından günde 4 saat veya daha fazla bir süre ile veya haftada 12 saatten fazla bir süre ile eğitim amacı ile kullanılan binalar veya binaların bu amaçla kullanılan bölümlerini kapsar. Anaokulları, kreşler, çocuk kulüpleri, özel eğitim kurumları, ilköğretim okulları, ortaöğretim kurumları, dershaneler, kütüphaneler, yetiştirme yurtları, yatılı bölge okulları, yüksek öğretim kurumları ve benzeri yerler bu sınıfa girer.
b) Sağlık hizmeti amaçlı binalar: Bedensel veya zihinsel bir hastalığın veya yetersizliğin tedavisinin veya bakımının yapıldığı veyahut küçük çocuklar, nekahet hâlindeki kişiler veya bakıma muhtaç yaşlıların bakımları için kullanılan ve dört veya daha fazla kişinin yatırılabildiği binaları veya binaların bu amaçla kullanılan bölümlerini kapsar. Hastaneler, huzurevleri, çocuk bakım ve rehabilitasyon merkezleri, dispanserler ve benzeri yerler bu sınıfa girer. Sağlık ocakları, özel klinikler, revirler, teşhis ve tedavi merkezleri ve tıbbi laboratuvarlar da bu sınıftan sayılır.
c) Tutukevi, cezaevi ve ıslah evi binaları: Hürriyetleri kısıtlanmış veya güvenlik sebebiyle hareketleri sınırlandırılmış kişilerin barındırıldığı binalardır. Ceza ve tutukevleri, nezarethaneler, ıslah evleri ve benzeri yerler bu sınıfa girer.
MADDE 12- (1) Büro binaları; ticaret amaçlı binaların kapsamına giren işler hariç olmak üzere, iş amacı ile her türlü büro hizmetlerinin yürütüldüğü, hesap ve kayıt işlemlerinin ve benzeri çalışmaların yapıldığı binalardır. Bankalar, borsalar, kamu hizmet binaları, genel büro binaları, doktor ve diş hekimi muayenehaneleri gibi yerler bu binalardandır.
(2) Başka bir binanın bünyesinde büro hizmetleri için kullanılan bölümler, ana binanın kullanım sınıflandırılmasına tabidir.
MADDE 13- (1) Ticaret amaçlı binalar; gıda, giyim, sağlık ve diğer ihtiyaç maddelerinin toptan ve perakende olarak satıldığı yerlerdir. Mağazalar, dükkânlar, marketler, süpermarketler, toptancı siteleri, sebze, meyve ve balık halleri, et borsaları, kapalı çarşılar, pasajlar, tamirhaneler, yedek parça ve malzeme satış yerleri ile benzeri yerler ticaret amaçlı binalardır.
(2) Ticari malların satışı ile bağlantılı olarak kullanılan ve aynı binanın içinde bulunan büro, depo ve hizmet amaçlı bölümler ticaret amaçlı bina sınıfına girer. Esas olarak başka bir kullanım sınıfına giren bir binada bulunan küçük ticaret amaçlı bölümler, binanın esas kullanım sınıflandırmasına ilişkin hükümlere tabi olur.
MADDE 14- (1) Endüstriyel yapılar; her çeşit ürünün yapıldığı fabrika ve işleme, montaj, karıştırma, temizleme, yıkama, paketleme, depolama, dağıtım ve onarım gibi işlemlere mahsus bina ve yapılardır. Her türlü fabrika, bıçkıhaneler, çamaşırhaneler, tekstil üretim tesisleri, enerji üretim tesisleri, gıda işleme tesisleri, dolum ve boşaltım tesisleri, kuru temizleme tesisleri, maden işleme tesisleri, rafineriler ve benzeri yerler bu sınıfa girer